तृष्णा

दिवसभरची दगदग, धावपळ
अलगद डोळे मिटते अन
दिवसभर टिकटिक करणारा मेंदू
क्षणात शांत होतो

दोन तीस तास शांत झोप झाली
की अलगद जाग येते
नी नेऊन सोडते मला तुझ्या राज्यात
तुझ्या सोबत असते मी

अर्धवट झोप , त्यात तुझी नशा
त्यातच गुंगून, गुंफून पडणारी मी
हेच जग मला खऱ्या अर्थाने जगवत असतं
माणूस म्हणून, बाई म्हणून भरभरून जगते मी

तुझ्याच संगतीत, तुझ्याच मिठीत
तुझ्याशी गुजगोष्टी करत सांगत बसते मनातलं सगळं
तू ही ऐकत असतोस मन लावून
तृप्त तृप्तशी नकळत पुन्हा झोपेत ओढली जाते

सकाळ उजाडते तीच मुळी
रात्रीची स्वप्नं जागवत
घड्याळ खुणावते तशी
धडपडून स्वप्नं बाजूला सारते

पुन्हा नवा दिवस, त्याची नवी यातायात
नवी आव्हानं, उबग आणणारं रुटीन
नेहमीचीच कामं, टिफिन अन चहा
नेहमीची गर्दी ट्रॅफिक तुडवणारे आपण

सगळं आटपून आपल्या घरट्यात यायचं
नेहमीचीच सिरीयल, स्वयंपाक जेवण
त्याच साचेबंद गप्पा
सगळं कसं आखीवरेखीव ठाशीव

मग पुन्हा दमलेली झोप
आताही पडलेय आससून
तुझ्याच स्वप्नांच्या वाटेवरची एक तृष्णा
मी एक अखंड #तृष्णा... तुझी वाट बघणारी

ती कमीच चुकते ... तरीही

एक व्हिडिओ व्हायरल झालाय... आई मोबाईल मध्ये मग्न रस्त्याने पुढे चाललीय, एक माणूस तिचं बाळ घेऊन ओ मॅडम करत मागे... मोकळा रस्ता, रस्त्याच्या कडेला आणि त्या माणसाच्या मागे बघ्यांची गर्दी, पलीकडल्या रस्त्यावर गाड्या ये जा करतात ... ह्यावरूनच समजतं की हा स्क्रिप्टेड व्हिडीओ आहे

बायकांमध्ये आई इतकी ठासून भरलेली असते की त्या शक्यतो बाळ विसरतच नाहीत आणि त्या व्हिडीओत दाखवलं त्या वयाचं तर नाहीच ... मग काय मिळतं असे व्हिडीओ बनवून... स्त्रीने मोबाईल वापरुच नयेत? तिने स्वतःला कायम कोणत्यातरी गिल्टमध्ये जगावं का? जरा कुठं मनासारखं वागलं की लगेच तिचं घरादाराकडे दुर्लक्ष होतेय, आई म्हणून ती किती नालायक आहे हे तिच्यावर सारखं सारखं ठसवणारे हे व्हिडीओ माझ्या डोक्यात जातात... एकीकडे सतत बाईला कसले कसले डोस पाजणारे तिर्थांकरी प्रकार आणि दुसरीकडे हे असले वंगाळ स्क्रिप्टेड व्हिडीओज ... जाने कहाँ से आते है ये लोग

तिलाही माणसासारखं वागायचा, चुकायचा, विसरायचा हक्क आहेच की... कशाला तिच्याकडून सतत आदर्शवत मातेची अपेक्षा करायची...

ती असतेच आदर्श, मुद्दाम विसरत नसते तरीही हे सतत तिला दर्शवणे , सांगणे की बाई तू आधी आई आहेस तू स्वतःसाठी काहीही करू आणि जगू नकोस ... हे खुपतेच , खटकतेच

व्हिडीओ , लिंक मागू नका... स्वतःच शोधा 😁😂

©अर्चना चंद्रसेन

आहे ते तसे राहू द्यावे

लिंपु नयेत भिंती काही
थोडेसे तडे राहू द्यावे

करावे विसर्जन त्यांचे
गाभारे रिते राहू द्यावे

सांधू नयेत दऱ्या खोऱ्या
दुरावे वरतून राहू द्यावे

मिटवू नयेत नावे धुळीतून
पुरावे अंतरात राहू द्यावे

काय कसे कधी कुठे पुसू नये
हसणे गूढ मुखी राहू द्यावे

बसावे घरट्यात आपुल्या
मिटले पंख शांत राहू द्यावे

त्या तिथे नजर रोखलेली
इशारे अबोल राहू द्यावे

©अर्चना चंद्रसेन

कुबेर वर्धापनदिन 21 जुलै 2019

काल 21 जुलै 2019 रोजी कुबेर वर्धापनदिनाचा कार्यक्रम एकाचवेळी निरनिराळ्या ठिकाणी साजरा झाला ही अत्यंत अभूतपूर्व आणि आनंददायी गोष्ट आहे. 18 जुलै 2014 ला लावलेलं रोपटं आता खूप बहरलं आहे ह्याचा सार्थ अभिमान कुबेरशी जोडल्या गेलेल्या प्रत्येकाला आहे. काल पुण्यात झालेल्या कार्यक्रमाला सलील कुलकर्णी , डॉ मनीषा आणि अभिजित सोनवणे हे दांपत्य प्रमुख पाहुणे म्हणून उपस्थित होते. सलील कुलकर्णीना कोण ओळखत नाही, मराठी जाणणारे सगळेच जण त्यांच्या गायनाचे चाहते आहेत, सलीलजींच भाषण काल मी पहिल्यांदाच ऐकलं आणि ते उत्तम वक्तेदेखील आहेत हेही समजलं. सोशल मिडिया बद्दल त्यांना खडानखडा माहिती आहे, कानपिचक्या देत देत समोर बसलेल्या श्रोत्यांशी संवाद साधत केलेलं नर्मविनोदी शैलीतील त्यांचं भाषण मला फार आवडलं. त्यांनी सांगितलेली प्रत्येक गोष्ट मनात घर करून गेली. इथं त्यांनी सांगितलेला एक किस्सा सांगावा वाटतो, प्रवासात त्यांनी एकदा दोनतीन जणांना लिफ्ट दिली , त्यातल्याच एका बाईंनी गाडीत त्यांचा फोन आणि फेसबुक लॉगिन करायची परवानगी मागितली त्यांनी ती दिलीही. बाई खुश झाल्या, काय केलंत विचारलं तर झाडाला पाणी घालायचं राहिलं होतं ते घातलं म्हटल्या... फार्मविले गेममधल्या आभासीच शेतात शेती करून लोक खुश होतात त्याचवेळी खऱ्या शेतावर दुष्काळ असतो. आभासी फुलं फुलवण्याच्या नादात आपली खरी फुलं तर सुकत नाहीत ना? सलीलजींचा सोशल मीडिया बाबतचा अभ्यास मानायला हवा, तो कसा वापरावा ह्याचा त्यांचा अप्रोच सगळ्यांनी लक्षात ठेवावा असाच आहे.

दुसरे प्रमुख पाहुणे श्री व सौ डॉक्टर मनीषा आणि अभिजित सोनवणे ह्यांचं कार्य फारच कौतुकास्पद आहे. "हीच आमुची प्रार्थना अन हेच आमचे मागणे , माणसाने माणसाशी माणसासम वागणे" हे गीत अक्षरशः जगणारं हे जोडपं भिकाऱ्यांच्यासाठी काम करतं. वारानुसार वाटून दिलेल्या देवाच्या दारात, मशिदी आणि दर्ग्याच्या बाहेर बसलेल्या भिकाऱ्यांना औषध देणं, भीक मागणारे म्हातारे आजीआजोबा नावासहित आपले म्हणणे, तरुण मुलांना भिकेपासून रोजगार देऊन स्वतःच्या पायावर उभं करणं इतक्या मोठ्या पटलावर त्यांचं काम सुरू आहे. त्यांच्या भाषणातली त्यांची काही वाक्य कायमची मनावर कोरली गेली आहेत.
- उगाचच मजा म्हणून, काळजी / चिंतेपोटी जागतात त्याला जागरण म्हणतात आणि मनावरची धूळ झटकून अज्ञानातून जे जागे होतात त्याला जागृती म्हणतात.
- भक्त गाभाऱ्यात भीक मागतात आणि भिकारी देवाच्या दारात भीक मागतो.
- भिकाऱ्याला भीक देऊ नका, त्याला काम देऊन मदत करा.
-भीक देणं आणि मदत करणं ह्या दोन वेगळ्या गोष्टी आहेत.

पुण्यात कुबेरचा वर्धापनदिन आपल्या लौकिकाला साजेलसा दिमाखदार झाला... नियोजन समितीचे मनापासून कौतुक. कुबेरमध्ये कलागुणाची कमी नाही... सादर करणारे सगळेच एकसेएक बढकर. अनुजा रणावरेची गणेश वंदना, मनीष कानडेचं गीत सादरीकरण, स्मिता देशपांडे हिचं अभिवाचन, अरुण देशपांडे काकांचं अभिवाचन, सुवर्णा तांबोळीचं कविता सादरीकरण सगळंच बहारदार. सगळ्यात शेवटी कसायदान सादर करणारे कोण होते त्यांचं नाव नाही आठवत पण ते कसायदान एक नंबर होतं. मुग्धा आणि तनुजाने सादर केलेला संगीत शारदा मधला नाट्यप्रयोग अप्रतिम. अपर्णाने सिंथसायझरवर मस्त गाणी वाजवून माहौल जमवला. सत्याचा आयटम मात्र वेळेअभावी राहिलाच, अगदी तो मी नव्हेच मधला निप्पानीचा तंबाखूचा व्यापारी वाटत होता. मीही यंदा कविता वाचन करताना सुनील पाटील सारखं सादरीकरण करायचा प्रयत्न केला, मला त्याची स्टाईल आवडते ते फॉलो करायचा छोटासा प्रयत्न.

बाकी पुण्याचा कार्यक्रम झकासच झाला, फोटो काढणारे सिद्धू चिलवंत आणि वसंत सुसर ह्याचे खूप आभार , न सांगता सगळ्यांचे परफॉर्मन्स व्हिडीओ शूट करणाऱ्या नीलिमा दिक्षितला धन्यवाद... इतरठिकाणीही छानच झालाय, फोटोंवरून अंदाज येतोय. संतोषभाऊंनी हेडक्वार्टरवर बसून सगळीकडेच देखरेख केली आहे... ठिकठिकाणच्या नियोजनकर्त्यांचे मनापासून कौतुक... मॅन ऑफ द टीम संतोषभाऊंचे आभाळभर धन्यवाद.

कळावे लोभ असावा.

आपण दोघे

एकमेकांना टाळत असतो आपण दोघे
कुठले नाते पाळत असतो आपण दोघे

आवरून उधाण थकतो आपण दोघे
समजून उमजून वेडे बनतो आपण दोघे

कुठे न माथा आपला झुकतो स्वाभिमानी
कणाकणात विठ्ठल शोधतो आपण दोघे

नदीकाठावर नुसतेच बसुनी बघत रहातो
जन्मभराची तहान मागतो आपण दोघे

जे तुझे ते माझे असते, खच्चून सारे खिशात भरतो
समुद्र होऊन निथळत रहातो आपण दोघे

खंत लेऊन पुऱ्या जन्माची उणीव दिसते
भाळावरच्या रेषामधुनी एकमेका शोधत उरतो आपण दोघे

अपनी मर्जी से कहाँ अपने सफर के हम है

धुंद पावसाळी दिवस सुरू झाले तरी तिची दगदग संपत नव्हती. मुळातच रसिक स्वभाव त्यात पाऊस, तिचे मन मोठ्ठाले इमले बांधत होतं आणि जबाबदाऱ्या इमले दणादण पाडत होत्या... एका साधारण मध्यमवर्गीय स्त्रीची स्वप्नं ती अशी काय असतात. पाऊस कोसळताना उबदार घरट्यात आपल्या सोबत्यासह बसून रहायचं, आजूबाजूला पंखाखाली पिलं असावीत... असंच धो धो पाऊस कोसळताना घरट्यात बसावं म्हणून तिने कालच अर्ज देऊन सुट्टी घेतली. झोपतानाच लेकीला आणि नवऱ्याला सांगितलं की उद्या सुट्टी आहे उशिरा उठवा. निवांतपणे साडेआठला उठून मुलीने आणून दिलेला चहा पीत अख्खा आणि ताजाताजा पेपर तिने वाचून काढला, रोजच संध्याकाळी शिळा पेपर तेही उत्साह असेल तर बघणाऱ्या तिला ही मेजवानीच म्हणावी. आज निवांत अंघोळ करावी का ? च्यामारी मरू दे एखाद दिवस पारोसं राहिलं तर काय आकाश कोसळत नसतंय असलं कायकाय मनात घोळत असतानाच सवयीप्रमाणे शॉवर घेऊन सुद्धा झाला. आता कॉफी बनवून कादंबरी घेऊन वाचत पडावं मग त्याला जवळ घेऊन दुपारभर नुसतं कडल करून पडून रहावं ... विचारच किती थ्रिलिंग. रोजरोज काय मेलं गॅसपुढे उभं रहायचं आज छानपैकी पार्सल मागवावे.

उबदार कॉफी घशाखाली जातच होती अन मोबाईल वाजला बघेपर्यंत कट, व्हाट्सअप्प नोटिफिकेशन उघडलं तर इमिडिएट ऑफिसरचा मेसेज अर्जंट मीटिंग लागलेय मी कोर्ट कॉलला चाललोय तुम्ही मीटिंग अटेंड करा... सर माझी लिव्ह वगैरे रिप्लाय करायची सोयच नसते अशावेळी, चरफडत निघणं आलं. घरच्याना अशी सवयच असावी, सतत काहीतरी सुरूच असतं हिचं. 'तुम्ही पार्सल मागवून घ्या मला मीटिंग लंच असेल' असं बोलतच चपला सरकावून ती घराबाहेर पडली. मिटींगला जायचं तर हातात काही कागद नकोत का? मग आधी स्वतःच्या ऑफिसात जाऊन रिपोर्ट्स कलेक्ट केले मग तिथून मिटींगला हजेरी... उलट सुलट प्रवासात ट्रॅफिकने अजून जीव काढला, पुणेदर्शन सकाळीच झाले. मिटींग आवरता आवरता सहा वाजून गेले, घरी जाऊन साधं काही करावं, नुसतं पिठलंभात नैतर अंडाबुर्जी असं ठरवतच घरात गेली. किचनमध्ये पाऊल टाकलं तर कट्ट्यावर एका ताटात मासे पडले होते ; प्रश्नार्थक चेहऱ्याने नवऱ्याकडे बघितलं "तू आज घरीच थांबणार होतीस म्हणून सकाळीच मार्केटवरून घेऊन आलो होतो, आता करशील नाहीतर वाया जातील" इतकं म्हणून तो सटकला. झक मारून तिनं मसाला वाटण करायला घेतलं. फिश फ्राय, फिश करी, भात, भाकरी असं सगळं उरकून जेवण आवराआवर करून बेडवर पाठ टेकायला अकरा वाजून गेले होते. भरगच्च जेवून मुलं कधीच झोपायला पळाली. सकाळपासूनची पळापळ आता बोलू लागली , पाठ ठणकत होती, डोकं ठकठक ओरडत होतं. पलीकडे जेवून मस्त गझल मोडवर कांरवा ऐकत नवरदेव मुडात पडले होते. त्याने किमान मिठी मारावी, कपाळावर ओठ टेकून थकलीस का इतके दोनच शब्द बोलावेत इतकी छोटी आशा उस्मरून डोळ्यांच्या कडेवर साचुन राहिली होती... "मस्त जेवण झालं...अंगावर येतेय..." इतकं कसेबसे ऐकून पाठोपाठ त्याचं घोरणं सुरू झालं.

कायकाय प्लॅन केले होते आजचे हे आठवून कढत कढत टपोरे थेंब तिला आवरेनासे झाले होते, कांरवावर पलीकडे गझल सुरूच होती

अपनी मर्जी से कहाँ अपने सफर के हम है
रुख हवाओ का जिधर का है उधर के हम है

फेमिनिझम तपासून घेतोय

ती आली ... तिने पद्धतशीर प्रोव्होक केलं... मग ती ट्रोल झाली... ट्रोल करणाऱ्यांवर तिने तोंडसुख घेतलं, तिची बाजू घेणारे दुर्लक्षित केले, काही कमेंट्स डिलीट केल्या, ज्याचा इश्यू करून बोंब ठोकता येईल अशा कमेंट्स ठेवल्या... मग त्यावर चर्चा झाली..  आता सहानुभूती मिळवणे सुरू आहे... बॅड पब्लिसिटी इज ऑलसो पब्लिसिटी... करियर बुस्टिंग calculated मूव्ह आहेत तिच्या

सोशल मीडियावर अर्वाच्य भाषेत ट्रोलिंग होणं हे फक्त तिच्या एकटीबाबत नाही होत आहे, कोणतेही पेज उघडा हीच भाषा सोशल मीडियावर दिसते. त्याबद्दल वारंवार मी स्वतः खंत खेद व्यक्त करून झालेला आहे. बाई म्हणून अनेक स्त्रियांच्यावर झालेल्या अन्यायाबद्दल मी बोलत, लिहीत असते. पायल रोहतगी, केतकी चितळे ह्यांनी ज्या तर्हेने हे सगळं सुरू केलं त्याबद्दल सहानुभूती नाही वाटत. हे सगळं ठरवून केलं गेलेलं आहे हे नक्की. तिला गरजच नव्हती आधी लोकांना चिडवण्याची ,कोणी जबरदस्ती नव्हती केली तिला मराठी बोलण्याची आणि अंगावर आल्यावर तिला तुमचे शिवाजी महाराज अस म्हणायला सुचलं... मावळे वगैरे म्हणताना तिला काय माहिती सगळे मावळे होते ...इतकं तोंड वाकड करून शुद्धलेखन सांगत होती तिला ग्रामीण मराठी , बोलभाषा हा प्रकार सुद्धा माहिती नसावा

मराठी भाषेवर मुद्दाम बोलताना राडा होणारच हे ठाऊक होतं तिला... वाईट भाषेत ट्रोल करणं ही संस्कृती ज्यांनी कुणी सुरू केली त्यांनी स्वतःला थोडातरी दोष द्यावा... शरम वाटू द्यावी. इतरांना हिणकस रीतीने ट्रोल करणारे आपल्यावर आलं की चांगल्या भाषेची अपेक्षा करतात हे इथलं डबल स्टँडर्ड हल्ली सोसवत नाही... एकंदरच विसंगती ठायीठायी दिसतेय

असभ्य कमेंट्सला उत्तर देताना दुसरा व्हिडीओ जो बनवलाय त्यातही त्याच भाषेत बोलणं हे कोणत्या सभ्यतेत बसते. आपली प्रतिक्रीया असभ्यांबरोबर काही सभ्य,विचारी माणसंही ऐकणार आहेत आणि म्हणून आपण कुठल्या प्रकारची भाषा आपल्या जीभेवरुन बाहेर ढकलावी याचं भान ठेवण्याची सदबुध्दी,केतकी चितळेंना का झाली नाही ? हा माझ्या मनातला मोठा प्रश्न आहे... मी स्वतः इथे बरेचदा ट्रोल झालेली आहे पण त्याबद्दल मला कधीही ना बोलावं वाटलं ना उत्तर द्यावं वाटलं. तेच शब्द तीच भाषा जर उत्तर देताना आपण वापरत असू तर मग आपल्या आणि त्यांच्यात अर्थाअर्थी फरकच काय, मग कुठल्या तोंडाने आपण त्यांना असभ्य आणि विकृत म्हणावे. रस्त्याने जात असताना एखाद्या माणसाला गाढवाने लाथ मारली तर पाहणारे समजून घेतील. पण, तिथेच त्या माणसाने गाढवाला लाथ घातली तर,पाहणारे कुणास अधिक मुर्खात काढतील ? या प्रश्नाचे उत्तर सरळ आहे... एकंदरीत मुर्खपणाला प्रतिउत्तर देताना कोणी प्रसिध्दीच्या हव्यासापोटी सहेतूक मुर्खाचं सोंग वटवीत तसंच बोलत असेल तर,त्या शहाण्या व्यक्तीने अंगीकारलेला मुर्खपणा त्या मुर्खांच्याही अगोदर निंदणीय आहे असे मला वाटते...

अजून एक विशेष बाब म्हणजे सतत स्त्रियांवर अन्याय अत्याचार होतच असतात ही दुर्दैवाची बाब आहे पण एरवी त्याविरुद्ध ब्र देखील न उच्चारणारे ह्या ग्लॅमरी बायकांसाठी का धावाधाव करू लागतात हे समजत नाही. अलीकडेच पायल तडवी, ट्वीनकलबाबत अत्याचार झाले तेव्हा बोलावं असं कुणाला का वाटलं नसावं की आडनाव, नाव, जात, धर्म बघूनच आपण व्यक्त होणार आहोत...

एक मात्र नक्की की ह्यापुढे उठसूट बायकांची बाजू घेऊन बोलणं, लिहिणं होणार नाही मग कुणी आम्हाला निर्लज्ज नालायक असे दोष दिले तरी चालतील... स्त्रीत्वाचा फायदा उचलणाऱ्या, बाई म्हणून सतत रडून सॉफ्ट पॉईंट मिळवून वागणाऱ्या बायका बघितल्या की त्रास होतो... नकोतिथे मुलुखमैदानी तोफा डागणाऱ्यानी जिथे खरोखरच अन्याय होतो तिथे सोयीस्कर दुर्लक्ष करणे हे आमच्यासारख्यालाही मग सिलेक्टिव्ह व्हायला भाग पाडत आहे. आमचं फेमिनिझम आम्ही कुणासाठी बोलायला वापरतोय हे तपासून घेऊनच तोंड उघडणार हे मनोमन ठरवलं आहे... Yes, I m selective feminist... Not going to waste my words on glamour world.

काहीजणांना माझं म्हणणं पटणार नाही हे मला माहित आहे. असभ्य विकृत भाषेत बोलणाऱ्यांवर कारवाई व्हावीच... उचकावणे, प्रोव्होक करणे ह्याकडे मात्र मी स्वतः डोळेझाक करणार नाही आहे ह्याकडे जे सोयीस्करपणे दुर्लक्ष करत आहे त्यांना नमस्कार.

फेमिनिझमच्या माझ्या स्वतःच्या मतात ज्यांच्यामुळे फरक झालाय त्या पायल, केतकीताईचे धन्यवाद. आमचं फेमिनिझम तपासून बघायची संधी दिलीत त्याबद्दल आभारी आहोत. कळावे लोभ असावा

©अर्चना चंद्रसेन