फेमिनिझम तपासून घेतोय

ती आली ... तिने पद्धतशीर प्रोव्होक केलं... मग ती ट्रोल झाली... ट्रोल करणाऱ्यांवर तिने तोंडसुख घेतलं, तिची बाजू घेणारे दुर्लक्षित केले, काही कमेंट्स डिलीट केल्या, ज्याचा इश्यू करून बोंब ठोकता येईल अशा कमेंट्स ठेवल्या... मग त्यावर चर्चा झाली..  आता सहानुभूती मिळवणे सुरू आहे... बॅड पब्लिसिटी इज ऑलसो पब्लिसिटी... करियर बुस्टिंग calculated मूव्ह आहेत तिच्या

सोशल मीडियावर अर्वाच्य भाषेत ट्रोलिंग होणं हे फक्त तिच्या एकटीबाबत नाही होत आहे, कोणतेही पेज उघडा हीच भाषा सोशल मीडियावर दिसते. त्याबद्दल वारंवार मी स्वतः खंत खेद व्यक्त करून झालेला आहे. बाई म्हणून अनेक स्त्रियांच्यावर झालेल्या अन्यायाबद्दल मी बोलत, लिहीत असते. पायल रोहतगी, केतकी चितळे ह्यांनी ज्या तर्हेने हे सगळं सुरू केलं त्याबद्दल सहानुभूती नाही वाटत. हे सगळं ठरवून केलं गेलेलं आहे हे नक्की. तिला गरजच नव्हती आधी लोकांना चिडवण्याची ,कोणी जबरदस्ती नव्हती केली तिला मराठी बोलण्याची आणि अंगावर आल्यावर तिला तुमचे शिवाजी महाराज अस म्हणायला सुचलं... मावळे वगैरे म्हणताना तिला काय माहिती सगळे मावळे होते ...इतकं तोंड वाकड करून शुद्धलेखन सांगत होती तिला ग्रामीण मराठी , बोलभाषा हा प्रकार सुद्धा माहिती नसावा

मराठी भाषेवर मुद्दाम बोलताना राडा होणारच हे ठाऊक होतं तिला... वाईट भाषेत ट्रोल करणं ही संस्कृती ज्यांनी कुणी सुरू केली त्यांनी स्वतःला थोडातरी दोष द्यावा... शरम वाटू द्यावी. इतरांना हिणकस रीतीने ट्रोल करणारे आपल्यावर आलं की चांगल्या भाषेची अपेक्षा करतात हे इथलं डबल स्टँडर्ड हल्ली सोसवत नाही... एकंदरच विसंगती ठायीठायी दिसतेय

असभ्य कमेंट्सला उत्तर देताना दुसरा व्हिडीओ जो बनवलाय त्यातही त्याच भाषेत बोलणं हे कोणत्या सभ्यतेत बसते. आपली प्रतिक्रीया असभ्यांबरोबर काही सभ्य,विचारी माणसंही ऐकणार आहेत आणि म्हणून आपण कुठल्या प्रकारची भाषा आपल्या जीभेवरुन बाहेर ढकलावी याचं भान ठेवण्याची सदबुध्दी,केतकी चितळेंना का झाली नाही ? हा माझ्या मनातला मोठा प्रश्न आहे... मी स्वतः इथे बरेचदा ट्रोल झालेली आहे पण त्याबद्दल मला कधीही ना बोलावं वाटलं ना उत्तर द्यावं वाटलं. तेच शब्द तीच भाषा जर उत्तर देताना आपण वापरत असू तर मग आपल्या आणि त्यांच्यात अर्थाअर्थी फरकच काय, मग कुठल्या तोंडाने आपण त्यांना असभ्य आणि विकृत म्हणावे. रस्त्याने जात असताना एखाद्या माणसाला गाढवाने लाथ मारली तर पाहणारे समजून घेतील. पण, तिथेच त्या माणसाने गाढवाला लाथ घातली तर,पाहणारे कुणास अधिक मुर्खात काढतील ? या प्रश्नाचे उत्तर सरळ आहे... एकंदरीत मुर्खपणाला प्रतिउत्तर देताना कोणी प्रसिध्दीच्या हव्यासापोटी सहेतूक मुर्खाचं सोंग वटवीत तसंच बोलत असेल तर,त्या शहाण्या व्यक्तीने अंगीकारलेला मुर्खपणा त्या मुर्खांच्याही अगोदर निंदणीय आहे असे मला वाटते...

अजून एक विशेष बाब म्हणजे सतत स्त्रियांवर अन्याय अत्याचार होतच असतात ही दुर्दैवाची बाब आहे पण एरवी त्याविरुद्ध ब्र देखील न उच्चारणारे ह्या ग्लॅमरी बायकांसाठी का धावाधाव करू लागतात हे समजत नाही. अलीकडेच पायल तडवी, ट्वीनकलबाबत अत्याचार झाले तेव्हा बोलावं असं कुणाला का वाटलं नसावं की आडनाव, नाव, जात, धर्म बघूनच आपण व्यक्त होणार आहोत...

एक मात्र नक्की की ह्यापुढे उठसूट बायकांची बाजू घेऊन बोलणं, लिहिणं होणार नाही मग कुणी आम्हाला निर्लज्ज नालायक असे दोष दिले तरी चालतील... स्त्रीत्वाचा फायदा उचलणाऱ्या, बाई म्हणून सतत रडून सॉफ्ट पॉईंट मिळवून वागणाऱ्या बायका बघितल्या की त्रास होतो... नकोतिथे मुलुखमैदानी तोफा डागणाऱ्यानी जिथे खरोखरच अन्याय होतो तिथे सोयीस्कर दुर्लक्ष करणे हे आमच्यासारख्यालाही मग सिलेक्टिव्ह व्हायला भाग पाडत आहे. आमचं फेमिनिझम आम्ही कुणासाठी बोलायला वापरतोय हे तपासून घेऊनच तोंड उघडणार हे मनोमन ठरवलं आहे... Yes, I m selective feminist... Not going to waste my words on glamour world.

काहीजणांना माझं म्हणणं पटणार नाही हे मला माहित आहे. असभ्य विकृत भाषेत बोलणाऱ्यांवर कारवाई व्हावीच... उचकावणे, प्रोव्होक करणे ह्याकडे मात्र मी स्वतः डोळेझाक करणार नाही आहे ह्याकडे जे सोयीस्करपणे दुर्लक्ष करत आहे त्यांना नमस्कार.

फेमिनिझमच्या माझ्या स्वतःच्या मतात ज्यांच्यामुळे फरक झालाय त्या पायल, केतकीताईचे धन्यवाद. आमचं फेमिनिझम तपासून बघायची संधी दिलीत त्याबद्दल आभारी आहोत. कळावे लोभ असावा

©अर्चना चंद्रसेन

तुझा रुबाब

तुझा मर्दानी रुबाब
मन पाणी पाणी झालं
भरदार उरामधी
उभं आभाळ तोललं

जीव थोडा थोडा होतो
मन शिवार पेटतं
देता मिशीला तू पिळ
लक्कं काळीज हालतं

गोरा चिट रंग तुझा
माझी सावळीच काया
गाठ बांधली आपली
अभ्री जांभूळ पेराया

तुला बघून बघून
माझं गोंदण हसतं
तुझ्या व्हटाला डसाया
मनं आखाडी कुढतं

नको नजरेचा झिम्मा
आता अवचित भेट
नाही तूटणार कधी
असा अंतरात खेट

बघू कडेला बसून
दुनियादारी आक्रीत
जीव शांत शांत व्हावा
तुझ्या उबारी मिठीत

रँडम थोट्स

काही वर्षांपूर्वी आमच्या नात्यामध्ये मोठी भानगड झाली होती. म्हणजे माझ्या लग्नाच्या आधीची गोष्ट आहे, आत्ता ते लोक माझ्या सासरचे आहेत पण आमचे पूर्वीपासून चांगले संबंध असल्यामुळे सगळ्या गोष्टी माहिती आहेत.  तर त्याचं झालं असं एका मुलाने प्रेम विवाह केला, एक-दोन महिने गुण्यागोविंदाने संसार झाला नंतर काही दिवसांनी ज्या मुलीशी लग्न केलं होतं त्या मुलीचा भाऊ ह्या मुलाच्या बहिणीला पळवून घेऊन गेला तू माझ्या बहिणीशी लग्न केलंस ना मग मी तुझी बहीण कशी काढून नेतो ते बघ ह्या भाषेतच तो पोरगा बोलला होता. आमच्या इज्जतीला हात घातलास ना मग आता बघ तुमच्या इज्जतीची मी कशी वाट लावतो.

तर सांगायचा मुद्दा असा की भारतीय समाजमनाच्या इज्जतीच्या, अब्रूच्या सगळ्या संकल्पना स्त्रीच्या मालकी हक्कापाशी येऊन थांबतात. आपली बाई आपल्या ताब्यात ठेवणे, तिला दुसऱ्या कोणी हस्तगत नको करायला याची काळजी घेणे ह्याला मोठा पुरुषार्थ समजला जातो, याला कारण मला वाटतं पूर्वापार उत्तरेकडून होत असलेली वेगवेगळी परकीय आक्रमण असावीत. एकंदरच जे जेते असतात ते शत्रूच्या बायकांना पहिला हात घालतात, शत्रूच्या स्त्रीचा उपभोग घेणे ही विजेत्यांच्या उन्मादाची प्रमुख खुण पूर्वापार चालत आली आहे. उत्तर भारतात त्यामुळे स्त्रियांवर फार बंधनं आणली गेली, योनीशुचिता इतकी महत्वाची मानली गेली की त्यासाठी बायकांना घराबाहेर पाऊल ठेवण अशक्य केलं गेलं. स्त्री घराबाहेर पडली तरी घरातल्या पुरुषाच्या देखरेखीखाली ती घराबाहेर पडू लागली. कुलूपबंद अंतर्वस्त्रे स्त्रीला पुरविण्यात आली. परपुरुषाची सावली अंगावर पडणे हे देखील पाप मानणारे संस्कार इथे आहेत. अब्रूला सगळ्यात जास्त महत्व, अब्रूला जपण्यासाठी बायकांनी जोहार केल्याची उदाहरणे देखील आहेत.

उत्तरेकडून जसे दक्षिणेकडे जातो तसे स्त्रियांच्या बाबतीतले नियम जास्त उदार होत जातात. दिल्लीसारख्या ठिकाणी आजदेखील संध्याकाळी सातनंतर एकटी स्त्री घराबाहेर पडत नाही. माझ्या ओळखीच्या काही उत्तरेतील महिला पुण्यात येऊन अक्षरशः खूप खुश आणि अचंबित झालेल्या मी बघितल्या आहेत, 'भाभी सचमें आप रात दस बजे अकेली बाहर जाती हो' ह्यावर हो म्हटलं तर त्यांना फार नवल वाटलेलं. बऱ्याचजनी त्यासाठी पुणेमुंबई सोडायला तयार नसतात कारण उत्तरेत महिलांना अजूनही तसे सन्मानाने वागवले जात नाही.

महिला अत्याचार, बलात्कार, बदला घ्यायला दुसऱ्याची मुलगी बायको पळवणे, एकंदरच महिलांचा शारीरिक छळ आणि उपभोग घेण्याची पाशवी पुरुषी वृत्ती उत्तर भारतात अधिक बघायला मिळते. दक्षिण भारत त्यामानाने फारच सुसंस्कृत आणि लिबरल आहे. ह्याचा अर्थ सरसकट सगळे उत्तर भारतीय वाईट आणि दक्षिणि गुणी असा घेऊ नये, चांगल्या वाईट वृत्ती सगळीकडे असतात. ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक पार्श्वभूमी माणसाला घडवत असते हे मात्र शंभर टक्के खरे आणि उत्तर भारतावर झालेली सततची परकीय आक्रमणे ही सगळ्या बाबतीत दूरगामी परिणाम करणारी ठरली आहेत. माणसाची माणूस म्हणून वृत्ती, विचारप्रक्रिया , नीतिमत्ता, नैतिक बैठक ठरवायला ह्या सगळ्या गोष्टी कारणीभूत असतात. परकीयांच्या जोखडातून आपल्याला मुक्त करणारे छत्रपती शिवाजीराजे आणि नंतर उदारमतवादी विचार देणाऱ्या आपल्या समाजसुधारकांचे महाराष्ट्रावर अगणित उपकार आहेत हे माझ्या दिल्लीतल्या मैत्रिणींशी बोलल्यावर प्रकर्षाने जाणवले.

सोल्ड आउट

खेळण्याच्या दुकानात बापा बरोबर गेलेल्या छोटूला एकही खेळण पसंद पडेना. सुंदर सुंदर बाहुल्या, बार्बी सारख्या क्युट डॉल, झालंच तर वेगवेगळ्या गाड्या, ट्रेन , व्हिडीओ गेम्स सगळं सगळं पप्पा त्याला दाखवत होते. आपल्या काळ्याभोर टपोऱ्या डोळ्यांनी भिरिभिरी बघत छोटू सगळ्याला नाही म्हणत होता. पप्पा म्हटले जाऊदेत आपण आपली अजून एक बॅट घेऊ तर छोटू तेही नकोच म्हटला. थोडावेळ बघू नाहीतर नंतर परत येऊ असं पप्पा ठरवत असतानाच छोटू कौंटरवर ठेवलेल्या एका झिपऱ्या बाहुलीच्याजवळ गेला. आपल्या छोटुशा हातांनी त्याने ती बाहुली उचलली, नाजूक बोटांनी तिच्या गालावर हात फिरवून छोटूने ती बाहुली पप्पांना दाखवली. फायनली काहीतरी आवडलं पोराला 'झिपरी आवडली तुला' म्हणून हसतंच पप्पा ही केवढ्याची वगैरे विचारावं म्हणून वळले तोच कौंटरवरचा माणूस म्हटला ही सोल्ड आउट आहे आताच एकजण पैसे देऊन गेलाय. छोटुच्या डोळ्यात टचकन पाणी आलं, अंकल त्यांना दुसरी बाहुली द्या ना मला हीच हवीय. दुकानदाराने काही न बोलता झिपरी बॉक्समध्ये ठेवून दुसरीकडे ठेवून दिली. लेकराच्या डोळ्यातलं पाणी बघून बाप कळवळला 'दुसऱ्या खूप सुंदर आहेत त्या घे रे, बघ हिच्याहून छान छान आणि महाग आहेत. नैतर असं कर तू दोन घे'. भरल्या डोळ्याने खाली मान घालून छोटू रिकाम्या हाती दाराकडे निघाला.

होतं ना असं ... मोगरा आवडतो पण हातात गुलाब कोंबला जातो. भाकरी आवडते आणि पुढ्यात रोजच पोळी वाढली जाते. पोट भरतं पण तरीही आवड पुरवली नाही जात म्हणून रुखरुख लागतेच की. असंख्य माणसांच्या गर्दीत नेमकं कुणीतरी असं आवडतं जे सोल्ड आउट असतं, आपल्या मालकीचं नसतं

बडे अच्छे लगते है

खूप दिवसांनी काल पूर्ण दिवस घरात एकटी होते. वाचन झालं, टीव्ही झाला, फेसबुक झालं तरी वेळ जाता जाईना. प्राईमवर बालिका वधू दिसला, खूप वर्षांनी बघितला. कुठेही न कंटाळता सलग बघितला. मागे कधीतरी बघताना टिन एज ते तारुण्य ह्यातले त्या दोघांना झालेले साक्षात्कार, छोटे छोटे भावनिक, शारीरिक बदल लक्षात राहिले होते. #और_तुम हे बडे अच्छे लगते है मधले शब्द अजूनही अंगावर रोमांच फुलवतात म्हणजे आपण अजूनही तरुण आहोत हे स्वतःला सांगून टाकलं.

एक समांतर गोष्ट जी आधी आत पर्यँत पोचली नव्हती ती मात्र ह्यावेळी धारदारपणे मनावर आदळली. अमलला शिकवणारे मास्तर ए. के. हंगल जे व्हायोलिन वाजवायचे त्यात शेवटी बॉम्ब सापडतात. अजून एक तरुण मुलगा जो विदेशी बांगड्या वापरू नका म्हणून जत्रेत गात असतो. रजनी ते गाणं ऐकून बांगड्या लपवून आणते. पुढे तोच मुलगा पोलिसांकडून मारला जातो, मास्तरला बेड्या घालून नेताना गाड्यावर टाकलेला कपाळात गोळी घुसलेला इंकीलाबी सताड डोळे आकाशाकडे लावून पडलेला असतो. हे सगळं बघत असलेली रजनी बांगड्याचा डब्बा अमलकडे देते आणि त्या पाण्यात सोडायला सांगते.

इंग्रजांकडून देश स्वतंत्र व्हायच्या वाटेवर असे कितीतरी मास्तर, इंकीलाबी झटले असतील त्यांची मोजदाद नाही. घराघरात रजनीनी आपल्या आवडत्या साड्या, बांगड्या स्वदेशीसाठी होळीत टाकल्या असतील. म्हणायला लव स्टोरी पण अशी नको ती हुरहूर लावून गेली

सदा सर्वदा योग तुझा घडावा

आमच्या सोसायटीत ओळीने सहा बिल्डिंग आहेत. मराठी कुटुंब बोटावर मोजण्याइतकी म्हणूनच जास्त आपुलकी. समोरच्या बिल्डिंगमध्ये उमर सत्तरपार पण दिल सोळा ते बावीस सोडतंच नाही असे काका एकटेच रहातात. पैसापाणी चिकार आहे, तब्येत खटाखट आहे त्यामुळे एकटे असले तरी जगणं छान एन्जॉय करतात. तीनचार महिन्यांपूर्वी ऑफिसला निघाले तर काका खिडकीत उभे आणि मेरे सामनेवाली खिडकी में वगैरे सुरात सुरू होतं मी हात करून मस्तच ओ काका म्हणून आवाज दिला काका छान हसले. संध्याकाळी गप्पा मारताना आमचे साहेब म्हटले तीन नंबर बिल्डिंगमध्ये नवी फॅमिली मराठीच कुणीतरी आली दिसतेय. मराठी फॅमिली ऍड झाली की आपला पण दिल खुश होतो, रविवारी संध्याकाळी सोसायटीत खाली सगळ्याजणी भेटू तेव्हा नवं कोण आलंय त्यांची ओळख करून घेऊ असं मनोमन ठरवूनच टाकलं. वयस्कर पण वय चेहऱ्यावर न दिसणाऱ्या, गुलाबी गोरा रंग , सुंदर अशा काकू भेटल्या. एकंदरच प्रसन्न व्यक्तिमत्त्व. सून आणि मुलगा दिवसभर कामाला जातात , दोन वर्षांच्या नातीला काकू खूप छान सांभाळतात. मलाही गप्पा मारायला एक छान पार्टनर काकूंच्या रूपाने मिळाला पण काकूंचा हट्ट की मला ताई म्हण त्यांना बरं वाटतंय म्हणून ताई तर ताई.  परवा सकाळी सकाळी काकूकम ताईंचा जोरदार आवाज सोसायटीत घुमला, सगळ्यांची कामाला निघायची गडबड पण jcb लावल्यावर लोकं गोळा होतात तशी पटापट खिडकीतून, गच्चीतून डोकी बाहेर आली. 'क्या हो गया आंटी, सुबह सुबह क्यूँ चिल्ला रहे' एक आवाज कुठूनतरी आला , त्याला उत्तर म्हणून काकूंचा आवाज 'क्यूँ चिल्ला रहे म्हणजे, चिल्लायुं नको तर काय करू, ये सामने वाला बुढा काका रोज मुझे देखते हुए कुछ भी बकता है, इस्को समजाओ' च्यामारी आता सगळेजण अजूनच चार्ज झाले 'क्या बोलते है काकाजी' इकडून तिकडून विचारणा सुरू. 'अरे बोलते कुछ नहीं पण मुझे देखते ही इनको भागवान याद आते है और सदा सर्वदा योग तुझा घडावा , तुझे कारणी देह माझा पडावा ऐसा शूरु करते है' 'इसमे गलत बात क्या है, कुछ समजा नहीं , मेघना की मम्मी ईसका मतलब क्या है' म्हणून माझ्या नावाने दोन हाका. 'मुझे ऑफिसके लिये देर हो रही है भाभी, बाद में बताती हुं' म्हणून मी टाळलं, आमचे साहेब मात्र जोरदार हसत सुटले 'मानलं बुवा काकाला 😁😂'